به قرائن تاریخی و حتی شواهد قرآنی، دو امپراتوری ایران و روم طی قرن‌ها با یکدیگر جنگیدند تا مرزهای خود را به‌سوی سرزمین یکدیگر، گسترش دهند. این کشمکش‌ها چیزی جز مرگ و تباهی و شکست برای طرفین نداشت و درنهایت، ضعف این دو تمدن و پادشاهی، زمینه‌ای را فراهم ساخت که مسلمانان، پس از پیامبر صلی‌الله علیه وآله، در قالب لشکریان عربی، به دل هردو تمدن بتازند و هر دو را از صحنه خارج سازند. ولایت ایرانی پس از اسلام و عثمانی (اوتمانی) درواقع حکومت‌های جانشین ایران باستان و روم شرقی بودند تا این‌که صفویه در ایران به قدرت رسید و تا حدی این‌سوی مرز به تشیع و آن‌سو به مذهب سنی گروید. دخالت‌‌های اروپاییان و درگیری‌های طاقت‌سوز عثمانی و صفوی که درست بر همان پایه جنگ‌های فرسایشی دیرین ایران و روم، تکرار می‌شد، نتیجه‌ای نداشت جز چندپاره شدن خلافت عثمانی که هم پایان خلافت در جهان اسلام بود و هم تجزیه آن به چندین کشور کوچک؛ یعنی آرزوی صلیبیان که بتوانند به‌راحتی به آسیا، ایران و هند، دست یابند.

ترکیه امروزی، با شق‌القمر آتاتورک ایجاد شد و میراث‌دار تمدنی شد از دوران ایرانی و اسلامی. زبان ترکی هم میراث سلجوقیان رومی بود که طی چند قرن، آرام‌آرام زبان قفقاز و آذربایجان و رومیه را از زبان‌های بومی کهن به لهجه‌های گوناگون ترکی تغییر داد.

به‌هرحال تغییر ادبیات نوشتاری ترکیه از فارسی و عربی به نگارش انگلیسی هم عامل دیگری شد بر جدایش یک ملت از پیشینه خود. و این نه‌تنها مسلمانان ترک‌زبان را که ایرانیان را نیز از گذشته آن گسست. همه قرابت‌های تاریخی از میان رفت و ما دو همسایه از حال یکدیگر بی‌خبر ماندیم.

باری! این بی‌خبری در مسائل اعتقادی و دینی هم جاری است. همان‌قدر که مردمان ترکیه از خواندن و درک اشعار فارسی حتی اگر بر درودیوار بناهای تاریخی خودشان برجا مانده باشد، محروم‌اند، از قرائت قرآن و ادعیه نیز عقب افتادند مگر آن‌که به رسم‌الخط انگلیسی نوشته شده باشد!

کتاب «اطلس ترکیه؛ تصویر جریانات و رهبران مذهبی اهل سنت ترکیه معاصر» گام بلند و آغازی است بر شناخت ایرانیان از سرزمینی که روزگاری میان آنان و رومیان، دست‌به‌دست می‌شد تا بدانند امروز به کدام آیین و گرایش‌اند.

کتاب اطلس ترکیه در دو فصل و یک ضمیمه ارائه شده است. در فصل نخست، جریانات مبناگرا (سنت‌گرا) و در فصل دوم جریانات نواندیش (روشن‌فکری اسلامی) معرفی شده‌اند؛ در ضمیمه هم اسلام سیاسی مورد توجه بوده با تأکید بر حزب عدالت و توسعه.

در بخش سنت‌گرا جماعت‌های اسکندرپاشا، ایشیقچی‌لار، سلیمانچی‌لار، اسماعیل‌آقا، منزل، ارن‌کوی، نورچی، و جماعت گولن و برخی مبلغان و مدارس علمیه معرفی شده است.

در بخش نواندیشی هم مراحل اتحاد اسلام، اسلام‌گرایی، محافظه‌کاری ملی‌گرایی، اسلام‌گرایی روشن‌فکری و رادیکال و دوران سازگاری و همگنی تبیین شده و نیز بر زندگی و اندیشه‌های برخی شخصیت‌های غیردانشگاهی، دانشگاهی، جریان قرآن‌گرایی و اسلام سیاسی تمرکز شده که نام شخصیت‌هایی چون عصمت اوزَل، اسلام‌اوغلو، نجم‌الدین اربکان و مسائلی مانند فلسطین و آینده اسلام سیاسی در ترکیه به چشم می‌خورد.