کتاب حاضر دارای سه بخش است: بخش اول کتاب به فصل های «ماهیت خودشناسی، آثار خودشناسی و ارتباط خودشناسی با خودسازی» پرداخته که فصل اول به مباحث حقیقت خود، حقیقت شناخت و حقیقت خودشناسی پرداخته و فصل دوم آثار خودشناسی حصولی و آثار خودشناسی حضوری را مورد بررسی قرار داده است.

بخش دوم از فصول «چگونگی پیدایش نفس انسان، رابطه روح با بدن، مراتب نفس» تشکیل شده که فصل رابطه روح با بدن موضوعات «حالات روح نسبت به بدن، برخی از تفاوت های روح و بدن و برخی از مشابهت های روح و بدن» را مورد کنکاش قرار داده و در فصل مراتب نفس مطالبی راجع به «معنای مراتب نفس، مراتب نفس از دیدگاه فلاسفه، مراتب نفس از منظر قرآن کریم و نکات مهم درباره مراتب نفس» نگاشته شده است.

بخش سوم فصول «حقیقت معرفت حضوری به نفس، موانع معرفت حضوری به نفس، سلامت و بیماری نفس، مراتب چهارگانه برای دست یابی به معرفت حضوری به نفس و دشمنان سالک در رسیدن به معرفت حضوری نفس» را در خودگنجانده است.

نویسنده درباره مشاهده عوالم مجرد از ماده می‌نویسد: «از جمله اموری که عارف به نفس، بدان دست می‌یابد، دیدن چیزهایی است که دیگران از دیدن آنها عاجزند؛ چه این که هر چیزی که در جهان طبیعت یافت می‌شود، وجودهای دیگری در عوالم سه گانه پیش از خود نیز دارد، این عوالم عبارتند از: عالم مثال یا ملکوت، عالم عقل یا جبروت، عالم لاهوت، بدین معنا که هر چه در جهان، موجود است، دارای وجودی مثالی است که با صورت مثالی، مشاهده می‌شود و وجودی عقلی دارد که به حقیقت عقلی او می‌توان دست یافت و نیز دارای وجود الهی است».